BEŞ ELEMENT FELSEFESİ

3000 yıldan fazla bir süre önce Çin Hanedanlıklarından günümüze gelen yazılı kaynaklardan Akupunktur uygulamalarının, uygulandığını görüyoruz.

Eski Çinliler, bu temel enerjisel niteliklerin doğada bulunabildiği gibi, her canlıda da bulunabileceğini gözlemlediler .

Beş Element (Wu Xing) Teorisi, Yin-Yang teorisini geliştiren aynı felsefi okul tarafından, ‘Natüralist Okul’ olarak da adlandırılan ‘Yin-Yang Okulu’ tarafından 350-270 M.Ö geliştirilmiştir.

Çince de Wu=beş ve  Xing =hareket, süreç ,gitmek ,davranış, temel bileşen, element, kök gibi anlamlara gelir.

Yunan filozoflarsa bu unsurları belirtmek için kendi dönemlerinde  farklı kelimeler kullandıklarını görüyoruz Empedokles’e göre onlar ‘kök’ idi, Platon’a, göre  ‘basit bileşenler’. Aristoteleste , dört öğeye kesin bir dinamik yorum verdi ve onlara ‘birincil biçim’ adını verdi .(1)

Doğadaki öngörülebilir kalıpların ilk gözlemleri, mevsim geçişleri üzerinden bu enerjinin en açık döngüsel akışının farkına varılmasıyla geliştirildi. Beş Element akupunktur geleneği, Qi olarak da bilinen yaşamsal enerjinin bu döngüsel akışının anlaşılmasıyla, elementlerin içindeki ilişkileri anlayarak ve bunları bir rehber olarak kullanıp kişinin hastalığının kökenini keşfedip tedavisinin planlanmasında, bedene, zihne ve ruha sağlığı geri yüklemesi üzerinden şekillenmiştir.

Elementin her biri – Tahta, Ateş, Toprak, Metal ve Su – doğanın sürekli sağlığı ve akışı için hayati önem arz eden temel unsurlar olarak  okunmuş ve her elemente ilişkin özellik ve işlevin anlaşılması, MÖ 200 yıllardan günümüze kadar akupunkturistler tarafından uygulamalarla gelmiştir. Her birimiz 5 Element olan Ateş, Toprak, Metal, Su ve Ahşaptan oluşuyoruz

Her elementtin anlatacağı öyküler ve o elementlerin kendi aralarındaki etkileri üzerinden dengelenme hedeflenmiştir

J .Worsley, beş element yaklaşımını anlatırken ‘’Doğanın en büyük öğreticimiz olduğunu; elementlerinse doğal yaşamdaki özelliklerinin bilincine varmamız halinde ,onların her insandaki işlevlerini de görebileceğimizi ‘’söyler.

Örneğin meşe ağacı onun sürekli olarak büyümekle yukarılara erişmek sevdasından, tahta uyum türü baskın bir kişi ve durumda başarıya ulaşma, denetim altına alma ,hakkındaki bilgileri edinebiliriz.

Hedefine ulaşmak konusunda suyun ısrarı , amacıyla önüne çıkan engellerin etrafında dolaşması ile bir derenin suyun uyumlanma nitelikleri bize su elementi hakkında devamlılık, güçlü olmak, kaynağından beslenmek , yolda olmak ,ve hayat taşımak gibi bilgilerini ediniriz.

Akupunktur ilmi temelinde Qi bedende,zihinde ve ruhta dengeli bir hale getirildiği zaman hastalıklara direnç gösterme, yaşamın sürekli olarak değişen talep ve zorluklarına  karşı da uyumlanma becerimiz de artar.(2)

Sağlıklı şekilde yaşlanmak ve hastalıkları önleyip iyi yaşamak, nasıl yapılacağını, nasıl davranılacağını bilmekle başlar.

Qi dengesinde, Beş Elementi Felsefesinde de yine makrokosmos ve mikrokosmosun uyumlanması bu yüzden önemlidir. Kâdim tıbbı birçok yaklaşım, uyum sağlama sanatının ve sağlıklı kalma, uzun yaşama üzerindeki öneminin farkındadır ki ; biz tıbbı literatüründe buna Koruyucu Sağlık deriz.

Bozulmadan ve hastalıklar daha ilerlemeden önlem almak tabii ki elimizdedir.

Dünyadaki gerçek anlamda bütünsel olan ilk sağlık hizmetini sunan yazılı metin olan Huangdi Neijing’in kitaplarında , nasıl yapılacağını bilme ve onun nasıl kişiye özel geliştirileceğinin sanatını, beş element felsefesi üzerinden sistematik olarak anlatmasını görüyoruz. Nasıl yapılacağını bilmenin uyumsal güçlerini yeniden kazanmak ve vücuda fabrika ayarlarını yeniden yüklemek , akupunktur ilminde, zihin-beden tıbbı ve beslenme terapileri ile mümkündür. Erken yaşlanma ve pek çok hastalık, kainatla uyum sağlayamamanın sonucunda oluştuğunu biliyoruz

Uyum sağlayamamanın sonucunda öncelikle stres hormonu artar ve kortizol hormonu, bize “savaş der” ve sonra eşlenik duyguların yükleri ile hormonal salgılar ve emosyonel yükler birleşerek değişiklikleri başlatır ve hastalıklar teker teker ortaya çıkar. Zamanında fark edilemeyen, iyi uyum sağlayamamak ve iç dengenin bozulması ile şeker hastalığı, kalp hastalıkları, kanser, depresyon, bağışıklık sistemi sorunları da dahil olmak üzere pek çok kronik hastalık artık ortamda semptomlar düzeyinde hazırlanmaya başlar.

Beş Element akupunktur yaklaşımı ile, vücuttaki enerji dengesizliğini düzeltmek için Beş Element Yasasını bir rehber olarak kullanırız ve her bireyin benzersiz olduğunu biliriz. Bir hastalığın semptomları başka bir kişininkiyle aynı olsada, bu semptomların nedeninin kişiye bağlı olduğunu biliriz ve bireysel tedavilerde tam burada başlar. Sebebi belirlemek için, öncelikle hastanın yapısal elementini veya dönüştüğü elementini tanımlamalıyız. Sıklıkla hastalarımızda görürüz ki dönüştüğü element bireyin dengesini bozan ilk unsurdur ve hastanın enerjisindeki temel bozukluğun oluşmasına da o neden olur. Beş Element Akupunkturu ile, hastalıktaki sadece semptomları tedavi etmek yerine dönüştüğümüz elementteki enerjinin dengesini yeniden sağlayarak hastayı bir bütün olarak tedaviyi hedefler ve daha uzun süreli bir adaptasyonundan bahsederiz.

Koruyucu sağlık hizmeti olarak Akupunktur tedavileride, işte bu uyumlanmada mevcut bilgi ve çevresel koşullar ile dönüşüme meyilli bilginin, kişi ve yaşamı üzerindeki adaptasyonu güçlendirmek ve kişiye dengeyi hediye ederiz.

Her elementin anlatacağı bir öykü vardır. Bu öykülere ne ölçüde kulak verirsek uzun sağlıklı bir yaşam sürme konusunda da o denli uyum sağlamış oluruz ve bu yüzden akupunktur tedavilerinin denge ve uyumlanma konusunda etkili yaklaşımını önemlidir.

 

(1) The Foundations of Chinese Medicine Thrd Edition / Giovanni Maciocia

(2)Beş elementin gücü /Charlers A Moss

	Odun	Ateş	Dünya	Metal	Su
Mevsim	İlkbahar	Yaz	Geç yaz	Sonbahar	Kış
Yön	Doğu	Güney	Merkez	Batı	Kuzeyinde
Renk	Yeşil	Kırmızı	Sarı	Beyaz	Siyah
Damak zevki	Ekşi	Acı	Tatlı	Keskin	Tuzlu
Zang	Karaciğer	Kalp	Dalak	Akciğer	Böbrekler
Fu	Safra kesesi	İnce bağırsak	Mide	Kalın bağırsak	Mesane
Koku	Kokmuş	Yanmış	Kokulu	Çürük	Kokuşmuş
Duyu organı	Gözler	Dil	Ağız	Burun	Kulaklar
Doku	Sinüsler	Gemiler	Kaslar	Cilt	Kemikler
Duygu	Öfke	Sevinç	Dalgınlık	Üzüntü	Korku
Erdem	Hayırseverlik	Uygunluk	İyi niyet	Doğruluk	Bilgelik
Ses	Bağırarak	Gülüyor	Şarkı söyleme	Ağlıyor	İnleme
Geliştirme	Doğum	Büyüme	dönüşüm	Hasat	Depolama
Yin – yang	Olgunlaşmamış yang	Olgun yang	Merkez	Olgunlaşmamış yin	Olgun yin
Yansıma	Tırnak	Yüz	Dudaklar	Bedensel saç	Saç
Salgı	Gözyaşları	Ter	Tükürük	Snivel	Balgam
Ruh	Hun	Shen	Yi	Po	Zhi